سیده ملیکا خارقانی مقدم، داود شجاعی‌زاده، محمود محمودی، اسماعیل شجاعی زاده، حدیثه فرهمندی، سعیده خلیلی،
دوره ۹، شماره ۱۴ - ( ۱۱-۱۳۹۲ )
چکیده
مقدمه: خوددرمانی و مصرف خودسرانه دارو امروزه یکی از معضلات بهداشتی محسوب می‌گردد که در جامعه زنان به دلیل داشتن دوران‌های حساسی همچون بارداری و شیردهی و مسؤولیت خانه و خانواده که آگاهی و نگرش آن‌ها برای دیگر اعضای خانواده مهم تلقی می‌گردد ازاهمیت مضاعفی برخوردار است. لذا مطالعه حاضر با هدف تاثیر آموزش بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی به منظور پیشگیری از مصرف خودسرانه داروها در زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر سبزوار صورت گرفته است. روش‌ها: مطالعه حاضر مداخله‌ای و از نوع نیمه تجربی (شاهددار) قبل و بعد می‌باشد و جهت مطالعه آینده‌نگر است. در این مطالعه ۱۶۰ نفر از زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر سبزوار به صورت تصادفی ساده انتخاب و در دو گروه مورد و شاهد هر کدام ۸۰ نفر وارد مطالعه شدند. روش گردآوری اطلاعات پرسش‌نامه تنظیم شده شامل سؤالات آگاهی، نگرش (براساس اجزای مدل اعتقاد بهداشتی)، چک لیست عملکرد و علل خوددرمانی در خصوص مصرف خودسرانه دارو بوده است. قبل از انجام مداخله آموزشی پرسش‌نامه و چک لیست و علل خوددرمانی برای هر دو گروه مورد و شاهد تکمیل و سپس مداخله آموزشی برای گروه مورد در طی ۳ هفته و در قالب ۳ جلسه آموزشی ۶۰ دقیقه‌ای انجام گرفت. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از نرم افزار آماریSPSS نسخه ۱۶، آزمونهای آماری تی‌تست زوجی، آزمون مجذور کای و ویلکاکسون استفاده شد، نتایج در سطح ۰۵/۰> Pمعنی‌دار تلقی گشت. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که در قبل از مداخله آموزشی آگاهی و نگرش زنان در زمینه خوددرمانی در حد متوسط و عملکرد آنان در زمینه مصرف خودسرانه داروها ضعیف بود و این مقدار در گروه مورد و شاهد بدون ارتباط معنی‌دار بود (۷۲/۰ = P). ولی پس از مداخله آموزشی بین دو گروه مورد و شاهد در همه متغیرهای ذکر شده اختلاف معنی‌داری ایجاد شد (۰۴۱/۰=P) و عملکرد زنان در زمینه مصرف خودسرانه دارو کاهش پیدا کرد. نتیجه‌گیری: آموزش برمبنای مدل اعتقاد بهداشتی در ارتقا آگاهی و نگرش و عملکرد زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی در رابطه با پیشگیری از مصرف خودسرانه داروها اثربخش بود. در نتیجه انجام مداخلات آموزشی با به کارگیری مدل‌های آموزش بهداشت به خصوص مدل اعتقاد بهداشتی در پیشگیری وکاهش مصرف خودسرانه دارو و بهبود رفتار بهداشتی خوددرمانی توصیه می‌گردد. واژه‌های کلیدی: آگاهی، نگرش، تئوری اعتقاد بهداشتی، عملکرد، خوددرمانی
