---

مقدمه: تغذیه با شیر مادر یک اصل مهم در تأمین سلامت کودکان در طی سال اول زندگی می باشد و مزایای آن برای کودک، مادر، خانواده و اجتماع مورد تأکید همه صاحب نظران می باشد. از این رو ضروری است که علل تغذیه با شیر مصنوعی مورد بررسی قرار گیرد و علل محروم شدن شیرخوار از نعمت شیر مادر تعیین شود. مواد و روش: این پژوهش یک مطالعه توصیفی تحلیلی است. داده ها از ۱۴۴ مادر مراجعه کننده به مرکز شیر مصنوعی شهرستان لنجان جمع آوری شد. یک کارشناس آموزش دیده طی ۲ ماه از طریق بررسی پرونده خانوار و مصاحبه ساختار یافته با مادران به جمع آوری داده ها پرداخت و داده ها در  SPSSتجزیه و تحلیل شد. یافته ها: مهم ترین علت شروع شیر مصنوعی در مادران تک قلوزا، نگرفتن سینه (۸/۳۹ درصد) و در مادران چندقلوزا، دوقلویی و سه قلویی (۱۳/۸۹ درصد) بود. ۰۸/۵۴ درصد از مادران تک قلوزا یک علت و ۷۴/۷۱ درصد از مادران چندقلوزا بیش از یک علت را برای شروع شیر مصنوعی مطرح نموده بودند که از لحاظ آماری معنی دار بود (۰۰۴/۰ = P). ۳۳/۵۷ درصد از مادران تک قلوزا بچه ها یشان را در ۲ساعت اول پس از زایمان و ۳۷/۶۲ درصد از مادران چندقلوزا بچه ها یشان را در بیش از ۲ ساعت اول پس از زایمان با شیر خود تغذیه کرده بودند که از لحاظ آماری معنی دار بود (۰۰۴/۰ = P). زایمان سزارین در مادران چندقلوزا ۸۳/۹۷ درصد و در مادران تک قلوزا ۴۹/۷۴ درصد بود که از نظر آماری معنی دار بود (۰۰۱/۰ = P). ۲۶/۲۵ درصد از کودکان چند قلو نارس؛ در حالی که فقط ۳۴/۱۱ درصد از کودکان تک قلو نارس بودند و از لحاظ آماری معنی دار بود (۰۱۲/۰ = P). بحث: با توجه به این که در این پژوهش درصد بالایی از مشکلات در کودکان چندقلو مشاهده شد، بنابراین آموزش در کل مادران و به خصوص در مورد مادران چندقلوزا باید مورد توجه خاص قرار گیرد.

---

مقدمه: نفروپاتی دیابتی یکی از عوارض مهم بیماری دیابت محسوب می شود که پیشرفت بیماری با دریافت های غذایی افراد مرتبط می باشد. هدف این مطالعه، بررسی اثرات مصرف شیر سویا در مقایسه با شیر گاو بر عوامل خطرساز قلبی- عروقی و عملکرد کلیه در بیماران مبتلا به دیابت نوع II مبتلا به نفروپاتی بود. روش ها: این پژوهش از نوع کارآزمایی بالینی متقاطع تصادفی و کنترل شده بود که بر روی ۲۵ بیمار مبتلا به دیابت نوع II مبتلا به نفروپاتی انجام شد. شرکت کنندگان به صورت تصادفی یک رژیم غذایی حاوی شیر سویا یا رژیم غذایی حاوی شیر گاو را به مدت ۴ هفته مصرف نمودند. یک دوره دو هفته ای آب گیری (Washout) در بین دو دوره مداخله برقرار شد. اندازه گیری های تن سنجی و آزمایشات بیوشیمیایی خون و ادرار مطابق پروتکل استاندارد صورت گرفت. یافته ها: فشارخون سیستول با مصرف رژیم غذایی حاوی شیر سویا در مقایسه با شیر گاو به صورت معنی داری کاهش داشت و حتی پس از تعدیل عامل مخدوش گر (میزان دریافت کربوهیدرات) معنی دار باقی ماند (درصد تغییرات به ترتیب در گروه شیر سویا و شیرگاو: ۵/۴- درصد در مقابل ۸۹/۵ درصد، ۰۵/۰ > P بود). سطح تری گلیسرید به دنبال مصرف شیر سویا کاهش معنی داری را نشان داد (درصد تغییرات ۲۲/۱۵- درصد در مقابل ۳۷/۲ درصد بود، ۰۵/۰ > P). این تغییرات بعد از تعدیل عامل مخدوش گر معنی دار نبود. تغییرات سایر فاکتورهای قلبی- عروقی و شاخص های عملکرد کلیوی بین دو رژیم حاوی شیر سویا و شیر گاو تفاوت معنی داری نداشت. نتیجه گیری: مصرف شیر سویا می تواند اثرات سودمندی را بر فشارخون سیستول در بیماران مبتلا به دیابت نوع II مبتلا به نفروپاتی داشته باشد.

---

مقدمه: مدیریت مواد زاید جامد امروزه یکی از مهم ترین دغدغه های جوامع بشری می باشد. در ایران مدیریت و ساماندهی مواد زاید در بسیاری از شهرها هیچ گونه مطابقتی با استانداردهای معمول محیط زیست ندارد و سلامت مردم در معرض خطر می باشد. این تحقیق با هدف، بررسی وضعیت مدیریت مواد زاید در مسجد سلیمان و تعیین کیفیت شیمیایی شیرابه زباله تولیدی و اثرات ناشی از آن بر سلامت محیط انجام شد. روش ها: ابتدا چگونگی منطقه بندی شهری و تجهیزات و امکانات شهرداری، منابع تولید زباله، نحوه جمع آوری و دفع آن بررسی و سپس مقدار زباله تولیدی در ایستگاه های موقت در هر روز تعیین و مشکلات موجود در سیستم مدیریت مواد زاید از تولید تا دفع نهایی مشخص گردید. نمونه ها بر اساس روش استاندارد تهیه و ترکیب درصد و رطوبت زباله محاسبه شد. ترکیب شیمیایی شیرابه زباله از طریق تعیین پارامترهایی مانند COD، BOD، pH، مواد فرار، باقی مانده خشک و فلزات سنگین تعیین گردید.  یافته ها: نتایج نشان دادند که با توجه به میانگین کل تولید زباله و مقدار سرانه آن در سال به ترتیب برابر ۱۴۴۰۷۶۶۳ و ۱۶۲ کیلوگرم، در سیستم مدیریتی موجود مشکلات مختلفی وجود دارد که سبب انباشته شدن زباله ها در نقاط مختلف شهر، نشت شیرابه و تجمع حیوانات ولگرد و حشرات موذی، افزایش بیماری های مرتبط و غیر بهداشتی شدن فضای کلی شهر شده است. همچنین مشخص گردید که میانگین غلظت فلزات سنگین Cu، Pb، Ni، Cd، Cr و Zn در شیرابه محل دفع نهایی به ترتیب برابر ۵۲۸/۰، ۳۴/۵، ۹۵/۳، ۳۰۹/۱، ۰۱۵/۲ و ۵۶۵/۶ و میانگین غلظت COD برابر ۲/۴۱۵۲۳ و BOD برابر ۳۵۵۰۰ میلی گرم در لیتر می باشد.  

---

مقدمه:یکی از مهمترین مشکلات جانبی تولیدکمپوست درکشور ما، وجود مقادیر زیاد رطوبت در زباله های شهری است که منجر به تولید حجم زیاد شیرابه می گردد. هدف از انجام این مطالعه، بررسی کمیت و کیفیت شیرابه تولیدی در مراحل مختلف فرایند تولید کمپوست زباله شهری به روش ویندرو می باشد.روش ها: این مطالعه از نوع توصیفی بوده و عمل نمونه برداری به منظور تعیین کیفیت شیمیایی شیرابه ناشی از مراحل مختلف پردازش کمپوست، در ۴ فصل سال و بطور ماهیانه انجام شد. پارامترهای مورد آزمایش شاملpH،COD ،TSS ،EC،آمونیاک،فسفر و فلزات سنگین(Cd,Zn,Pb,Cr) بود. نمونه برداری از  مراحل سالن دریافت، خرد کن و سایت تجزیه انجام شد.نتایج:متوسط کل دبی شیرابه خروجی از کارخانه کمپوست ۴/۰بوده که حداکثر    ۲/۱ و حداقل   ۲/۰ اندازه گیری شد. دبی خروجی از سالن دریافت حدود ۰۴/۰ ، از قسمت خردکن زباله و پرس زباله   ۰۸/۰ و دبی شیرابه سایت تجزیه با   ۳/۰ (حدود ۷۰% کل دبی خروجی) بیشترین مقدار بوده است.میانگین غلظت COD در سالن دریافت زباله، خردکن ، پرس، سایت تجزیه و حوضچه تبخیری به ترتیب ۳۹۸۶۴، ۱۰۴۶۴۳، ۲۹۸۹۸، ۱۱۹۵۹۲ و ۹۹۶۶۰  میلی گرم در لیتر بوده است.بحث و نتیجه گیری: بیشترین دبی و آلودگی آلی شیرابه از سایت تجزیه و کمترین آن از بخش خرد کن تولید می شود. بیشترین تولید غلظت فلزات سنگین در این بخش است که به دلیل ورود فلزات به شیرابه طی عملیات خرد کردن می باشد. تفکیک از مبدا و بازیافت زباله مهمترین راه حل کاهش تولید شیرابه و آلودگی آن می باشد.

---

مقدمه: مطالعه حاضر با هدف مقایسه الگوی اسیدهای چرب شیر خام و تغییرات آن‌ها طی فرآوری حرارتی، در طول سه ماه در تابستان سال ۱۳۹۴ انجام شد.روش‌ها: در این مطالعه مقطعی ۷۲ نمونه شیر از صنایع تولید شیر ۴ شرکت تولید شیر و فرآورده‌های لبنی در ۲ استان اصفهان و مرکزی به طور تصادفی از روی خط تولید شیر پاستوریزه، استرلیزه و تانک ذخیره شیر خام طی ۳ نوبت در فصل تابستان جمع‌آوری گردید. الگوی اسیدهای چرب شیر در شیر خام و حرارت دیده به روش Gas chromatography (GC) مقایسه شد. تحلیل داده‌ها به کمک آزمون‌های آماری آنالیز واریانس دو طرفه و آزمون تعقیبی least significant difference (LSD) صورت گرفت.یافته‌ها: غلظت اسیدهای چرب اشباع و غیر اشباع در شیر خام پس از فرآوری حرارتی به طور قابل توجهی کاهش یافت (۰۵/۰ > P)؛ به طوری که کاهش (۶۰-۲۳ درصدی) غلظت اسیدهای چرب در شیر استرلیزه نسبت به شیر خام و کاهش (۷۴-۴۵ درصدی) غلظت اسیدهای چرب در شیر پاستوریزه نسبت به شیر خام مشاهده گردید. علاوه بر این، نتایج نشان داد که در طول دوره سه ماهه مطالعه در فصل تابستان اثر زمان نمونه‌برداری بر غلظت اکثر اسیدهای چرب تأثیرگذار بود (۰۵/۰ > P).نتیجه‌گیری: فرایندهای حرارتی رایج در صنایع شیر موجب تغییرات اساسی در غلظت اسیدهای چرب شیر می‌شود و با وجود ملایم‌تر بودن فرایند پاستوریزاسیون شیر نسبت به فرایند استرلیزه میزان کاهش و تخریب اسیدهای چرب بیشتر مشاهده شد. از این‌رو، با توجه به اهمیت شیر پاستوریزه در سبد غذایی هر ایرانی در نظر گرفتن تغییرات فوق در جدول ترکیبات مواد غذایی حایز اهمیت است.

---

مقدمه: با توجه به خطرات مایکوتوکسین‌ها برای سلامت عمومی جامعه و ضرورت کنترل مداوم آن‌ها در محصولات کشاورزی، در مطالعه حاضر میزان آلودگی شیر پاستوریزه و شیر خام توزیعی در سطح شهر اصفهان به آفلاتوکسین ۱M مورد سنجش قرار گرفت.روش‌ها: ۱۹ نمونه شیر خام و ۸۹ نمونه شیر پاستوریزه از فروشگاه‌های سطح شهر جمع‌آوری شد و میزان آفلاتوکسین ۱M در آن‌ها با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع با کارکرد بالا (High-performance liquid chromatography یا HPLC) تعیین گردید.یافته‌ها: آلودگی شیرهای تولید داخل و خارج استان با آفلاتوکسین ۱M در مقایسه با استاندارد رسمی کشور، کمتر از حد مجاز گزارش شد، اما در مقایسه با استاندارد رسمی اروپا، ۶۳/۲ درصد شیرهای تولید داخل استان و ۵۰/۳۷ درصد شیرهای تولید خارج استان به آفلاتوکسین ۱M آلودگی داشتند. میانگین آلودگی شیرهای تولید داخل و خارج استان (مجموع شیر پاستوریزه و خام)، به ترتیب ۰۱۴/۰ ± ۰۲۰/۰ و ۲۰۰/۰ ± ۰۴۰/۰ میکروگرم بر لیتر تعیین گردید. میانگین غلظت آفلاتوکسین ۱M در شیر پاستوریزه، ۰۱۹/۰ ± ۰۳۰/۰ میکروگرم بر لیتر به دست آمد که به طور معنی‌داری از استانداردهای رسمی ایران، آمریکا و اتحادیه اروپا (به ترتیب ۱/۰، ۵/۰ و ۰۵/۰ میکروگرم بر لیتر) پایین‌تر بود. میانگین غلظت آلودگی شیر خام نیز ۰۱۱/۰ ± ۰۰۸/۰ میکروگرم بر لیتر بود که نه تنها به طور معنی‌داری از استاندارد اروپا کمتر می‌باشد، بلکه از آلودگی شیر پاستوریزه توزیع شده در سطح شهر نیز کمتر بود. همچنین، میزان آلودگی شیر پاستوریزه تولید داخل استان به طور معنی‌داری از آلودگی شیرهای وارداتی به استان کمتر بود.نتیجه‌گیری: در زمان انجام پژوهش، میزان آلودگی شیرهای توزیع شده در سطح شهر اصفهان به آفلاتوکسین ۱M، سلامت عمومی جامعه را با تهدیدی مواجه نمی‌کند، اما همچنان بر لزوم نظارت دقیق آن توسط ادارات و سازمان‌های ذی‌ربط تأکید می‌گردد.

---

مقدمه: نقش غذاهای فراسودمند در مدیریت بیماری دیابت، در طول دهه گذشته به طور گسترده‌ای توجه محققان را به خود جلب کرده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر مصرف شیر سویای پروبیوتیک بر قند خون، وزن و جمعیت لاکتوباسیلوس مدفوع موش‌های صحرایی دیابتی شده انجام گرفت.روش‌ها: این مطالعه از نوع تجربی مداخله‌ای و گروه‌های موازی با گروه‌های شاهد بود. القای دیابت در حیوانات با استفاده از ترکیب استرپتوزوتوسین-نیکوتین آمید انجام شد. سه گروه حیوان دیابتی شده هر یک شامل ۱۳ سر موش صحرایی طی مدت یک ماه مورد بررسی قرار گرفتند. هر سه گروه غذای پایه مشابه دریافت کردند. علاوه بر این، گروه اول یا شاهد روزانه‌ ۱ میلی‌لیتر سرم فیزیولوژی، گروه دوم شیر سویای ساده و گروه سوم شیر سویای پروبیوتیک با لاکتوباسیلوس پلانتاروم ۷A به صورت گاواژ دریافت نمود. تغییرات سطح گلوکز سرم و وزن بدن در سه گروه موش صحرایی دیابتی شده طی یک ماه به فواصل ده روز اندازه‌گیری و لاکتوباسیلوس‌های مدفوع نیز به فواصل ۱۵ روز شمارش شد.یافته‌ها: مصرف شیر سویای پروبیوتیک باعث اهش قابل توجه گلوکز سرم حیوانات دیابتی شده گردید. مقایسه درصد تغییرات در دو گروه دریافت‌کننده شیر سویا و شیر سویای پروبیوتیک نسبت به گروه شاهد، افزایش معنی‌داری را در وزن موش‌ها نشان داد. همچنین، تعداد باکتری‌های مدفوع در گروه شیر سویا به طور معنی‌داری افزایش یافت (۰۵۰/۰ > P).نتیجه‌گیری: شیر سویای پروبیوتیک در کاهش قند خون در بیماری دیابت مؤثر می‌باشد، اما اثرات آن در تغییرات وزن نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد.

---

مقدمه: در امروزه مزایای تغذیه انحصاری نوزاد با شیر مادر بر هیچ کسی پوشیده نیست، اما تصمیم یک مادر برای تغذیه نوزاد خود با شیر مادر به عوامل متعددی بستگی دارد. شناسایی این عوامل باعث می‌شود سازمان‌های بهداشتی بتوانند با بهبود آن‌ها، نرخ تغذیه انحصاری با شیر مادر را در مناطق مختلف به سطح قابل قبولی ارتقا دهند. پژوهش مروری حاضر با هدف شناسایی عوامل مرتبط با تغذیه انحصاری با شیر مادر انجام شد.
روش‌ها: در این مطالعه، با بررسی ۷۱ مقاله از پایگاه‌های علمی داخلی و خارجی، به مرور هدفمند عوامل مرتبط با تغذیه انحصاری با شیر مادر پرداخته شد.
یافته‌ها: یافته‌های تحقیق حاضر، جمع‌آوری ۳۹ عامل در پنج بعد شامل «عوامل دموگرافیک و فردی، عوامل مرتبط با بارداری و زایمان، عوامل مربوط به وضعیت کودک، عوامل شناختی ادراکی، نوع و چگونگی اتخاذ رفتارهای شیردهی» بود. تا حدودی در تمام پژوهش‌ها، تأثیر مثبت و معنی‌دار آگاهی مادران بر روی تغذیه انحصاری تأیید شده است. همچنین، تأثیر مثبت سطح تحصیلات خانواده، زایمان طبیعی، حمایت اجتماعی ادراک شده و نگرش مادر در بیشتر مطالعات گزارش گردید.
نتیجه‌گیری: نتایج به دست آمده می‌تواند مورد استفاده تمام محققانی قرار گیرد که قصد دارند عوامل مرتبط با تغذیه انحصاری با شیر مادر را بررسی نمایند.

---

مقدمه: شیر مادر دارای ترکیبات و مواد مغذی مطلوبی برای رشد و تکامل نوزادان و شیرخواران می‌باشد. از آن‌جا که عوامل مختلفی در قطع زودرس شیر مادر مؤثر می‌باشد، شناسایی دقیق این عوامل در بسترهای فرهنگی مختلف، می‌تواند نقش مهمی در تأمین، حفظ و ارتقای سلامت کودکان از طریق ترویج تغذیه با شیر مادر داشته باشد. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان و علل قطع زودرس شیر مادر و استفاده از شیر مصنوعی در کودکان صفر تا ۱۸ ماهه شهر اصفهان در سال ۱۳۹۶ انجام شد.
روش‌ها: این مطالعه، توصیفی- تحلیلی از نوع مقطعی بود. جامعه مورد بررسی را ۶۰۰ مادر دارای کودک ۱۸ ماهه در ۲۰ مرکز و پایگاه بهداشت در سطح شهر اصفهان تشکیل داد. ابزار مورد استفاده برای جمع‌آوری اطلاعات، پرسش‌نامه و مصاحبه با مادران بود.
یافته‌ها: از مهم‌ترین دلایل قطع زودرس شیر مادر از دیدگاه مادران می‌توان به «کافی نبودن شیر مادر، عدم پستان گرفتن کودک، کفایت شیردهی تا آن زمان، بیماری مادر یا مصرف دارویی خاص، بیماری کودک، شاغل بودن مادر و شروع زودرس غذای کمکی» اشاره کرد. مهم‌ترین دلایل مصرف شیر مصنوعی از دیدگاه مادران به ترتیب «کافی نبودن شیر مادر، گریه و بی‌قراری کودک و توصیه پزشک متخصص کودکان» بود.
نتیجه‌گیری: عمده‌ترین علت قطع زودرس شیر مادر و استفاده از شیر مصنوعی، «ناکافی بودن شیر مادر» عنوان گردید. انجام مداخلات آموزشی در زمینه اهمیت، مزایا، نحوه تغذیه، نحوه برطرف کردن مشکلات شیردهی و نشانه‌های کفایت شیر در کودک، ضروری به نظر می‌رسد.

---

 
مقدمه: چاقی در کودکی می‌تواند پیش‌بینی‌کننده بروز انواع اختلالات در بزرگسالی باشد. هدف از انجام پژوهش حاضر، تعیین ارتباط بین وزن هنگام تولد و الگوی تغذیه با شیر مادر با چاقی در کودکان بدو ورود به دبستان بود.
روش‌ها: در این مطالعه مورد- شاهدی، ۸۴ کودک پایه اول دبستان مبتلا به چاقی در گروه مورد قرار گرفتند. ۸۴ کودک با وزن طبیعی نیز به عنوان گروه شاهد در نظر گرفته شدند. داده‌ها در نرم‌افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید.
یافته‌ها: ارتباط معنی‌داری بین چاقی در دوران کودکی با وزن هنگام تولد و الگوی تغذیه با شیر مادر مشاهده نشد. با این وجود، بین شاخص توده بدنی (Body mass index یا BMI) پدر و چاقی کودک ارتباط معنی‌داری وجود داشت (۰/۰۱۱ = P).
نتیجه‌گیری: بین چاقی کودکان با وزن هنگام تولد و الگوی تغذیه با شیر مادر ارتباطی مشاهده نگردید. از آن‌جا که چاقی ارتباط بسیار پیچیده‌ای با عوامل محیطی، ژنتیکی، فرهنگی و سبک زندگی از جمله عادات تغذیه‌ای و فعالیت فیزیکی در سال‌های پس از تولد دارد، وزن هنگام تولد و نوع الگوی تغذیه در سال اول زندگی، نمی‌تواند پیشگویی‌کننده قوی به منظور سنجش میزان بروز و شیوع چاقی در این دوران باشد. بنابراین، انجام تحقیقات بیشتر جهت شناسایی عوامل تأثیرگذار بر چاقی کودکان توصیه می‌شود.

---

مقدمه: تشخیص تقلب افزودن ملامین در محصولات غذایی که به منظور افزایش محتوای نیتروژن انجام می‌شود، به دلیل مخاطرات آن برای سلامت مصرف‌کننده ضروری می‌باشد. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی میزان ملامین موجود در شیر خشک مصرفی نوزادان جمع‌آوری شده از مناطق مختلف شهر تهران با استفاده از روش Enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA) در سال ۱۴۰۰ بود.
روش‌ها: در این مطالعه، ۲۲ نمونه شیر خشک مصرفی نوزادان با نشان‌های تجاری مختلف از پرفروش‌ترین آن‌ها در ۲۲ منطقه شهر تهران جمع‌آوری گردید و با استفاده از کیت تشخیصی مبتنی بر روش ELISA، ملامین جستجو، تشخیص و میزان آن تعیین شد و سپس با حد استاندارد مورد مقایسه قرار گرفت.
یافته‌ها: در هیچ کدام از نمونه‌های شیر خشک نوزادان، مقادیر بالاتر از حد تشخیص کیت مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: نتایج به دست آمده از تحقیق حاضر نشان داد که در شیر خشک نوزادان در سال ۱۴۰۰ در شهر تهران، تقلب افزودن ملامین صورت نگرفته است و از این نظر خطری برای مصرف‌کننده (نوزادان) وجود ندارد.

---